Norweski zakład karny typu otwartego – Bastøy jest pierwszym na świecie w pełni ekologicznym więzieniem. W Bastøy nie ma krat ani drutów kolczastych. Są za to panele słoneczne, ogrzewanie na drewno, a nie na olej, oraz pełen recykling. Co więcej, produkuje się tu w pełni ekologiczne jedzenie.
Więzienie Bastøy to największe więzienie o niskim stopniu ochrony w Norwegii. Więzienie znajduje się na wyspie Bastøy w Oslo Fjord i jest częścią gminy Horten. Więzienie ma do swojej dyspozycji całą wyspę, choć część północna z kąpieliskiem Nordbukta ma status strefy wolnej.
Więzienie funkcjonuje jako oddzielna mała społeczność. Wiezienie ma do dyspozycji około 80 budynków, drogi, plaże, boisko do piłki nożnej. Więźniowie aktywnie uprawiają rolę, sadzą drzewa, zbierają owoce.
Oprócz faktycznej działalności więzienia z wieloma oddziałami, znajduje się tam sklep, biblioteka, biuro informacyjne, służba zdrowia, kościół, szkoła, NAV, nabrzeże, prom (z własną firmą spedycyjną) i latarnia morska z udogodnieniami na mniejsze spotkania i seminaria.
Istnieje teoria, że zamknięte więzienia wyrządzają więcej szkody niż pożytku. W Bastøy – bez względu na to, jak ciężki czyn popełniłeś – wychodzisz na drugą stronę. Odnajdujesz dobroć i masz szanse na to, by naprawdę się zmienić. Takie jest zdanie Ove, który przebywa pod opieką norweskiego więzienia od lat 80-tych. Obecnie jest jednym ze 115 osadzonych w więzieniu Bastøy.
– Największa różnica polega na tym, że tutaj więźniowie na starcie zyskują zaufanie, mówi kierownik więzienia Stig Berntsen dla ABC News.
Badania mówią, że ludzie przebywający w Bastøy odnajdują wewnętrzny spokój, przestają nienawidzić, czują się akceptowani i dzięki temu też akceptują to, co ich otacza.
– Wiemy, że kiedy jesteś traktowany jak zwykły człowiek, nie musisz nienawidzić społeczeństwa – mówi Berntsen, jeden ze strażników.
Dzień, w którym ABC News odwiedza Bastøy, kąpie wyspę w lekkiej mgle i mżawce. Dzisiaj skazani, u których odnotowano poważne przypadki, odbywają tutaj ostatnią część kary. Szef więzienia zwraca uwagę, że nadal są oni pozbawieni wolności, ale być może w sposób, który daje im później większe szanse. W zwykłych więzieniach nie ma szkolenia w zakresie podejmowania odpowiedzialności lub jest ono ograniczone. W Bastøy odpowiedzialna praca (takich jak obsługa promów, praca w sklepie czy na roli) pozytywnie wpływa na resocjalizację więźniów.
W Bastøy pracownicy i więźniowie stają się sobie “sąsiadami”. A więźniowie dzięki wykonywanym czynnościom czują się odpowiedzialni za funkcjonowanie społeczeństwa na zasadach przyjaźni i zgody.
Kurt stał się narkomanem w wieku dorosłym
Kurt stał się narkomanem w wieku dorosłym. Kłopoty w pracy i dużo stresu sprawiły, że sięgnął po narkotyki. Uzależnienie wciągnęło Kurta w kryminalny świat.
– Trudno jest przerwać negatywne koło. W zamkniętych więzieniach istnieje dostęp do narkotyków, wzajemna nienawiść, układy, a stres i podżegania mogą prowadzić do kolejnych przestępstw czy to za kratami czy po wyjściu zza krat, mówi Kurt.
Średni wyrok więźnia na Bastoy to około pięciu lat. Średni wiek to blisko 40 lat, a okres pozbawienia wolności to około rok i sześć miesięcy. To więźniowie z przyszłością, dlatego tak ważna jest resocjalizacja, odszukanie wewnętrznego dobra, motywacji i chęci zmiany.
– To wielki kontrast z życiem codziennym w innych więzieniach, które charakteryzuje rutyna. W Bastøy masz normalne życie codzienne z normalnymi codziennymi czynnościami. Musimy wstać rano i iść do pracy. To coś innego niż pójście “w lewo”, aby zobaczyć tylko ściany na podwórzu o powierzchni czterech metrów kwadratowych, mówi Kurt.
W Bastøy Kurt otrzymał pomoc w radzeniu sobie z uzależnieniem i rozczarowaniami. Już wie, że należy nauczyć się zastępować uczucia, które sprawiały, ze sięgał po narkotyki. Odurzenie narkotyczne stosowane jest w celu zmniejszenia bólu emocjonalnego. To obrona przed odczuwaniem tego, co boli.
-Straciłem pracę. Miałem duże problemy z pracodawcą – mówi otwarcie – Narkotyki wypełniły mi wewnętrzną pustkę, pozwalały złagodzić odczuwanie rozczarowań, tęsknoty. Bastøy nauczyło mnie, że trzeba sprostać swoim emocjom i szukać innych rozwiązań, myśleć, nie iść na skróty.
W Bastøy więźniowie są odpowiedzialni za domy, w których mieszkają, za ich sprzątanie i pielęgnowanie. Otrzymują symboliczne wynagrodzenie, które wystarczy na zakup żywności i artykułów higienicznych. W sklepie wydawana jest specjalna karta bankowa Bastøy z ustaloną maksymalną kwotą. Taka forma zarządzania zapewnia brak większych różnic między osadzonymi. Zapewnia również cenny wgląd w codzienne finanse. Jeśli masz dobre kompetencje finansowe, możesz również łatwiej dokonywać dobrych wyborów finansowych w późniejszym życiu. Może to pomóc położyć dobre fundamenty pod rozwój dobrych nawyków finansowych.
Tylko 16 procent wraca za kratki
Spośród mężczyzn, którzy zostali skazani za przemoc, narkotyki i przestępstwa zarobkowe, i którzy wcześniej odbyli karę pozbawienia wolności w zamkniętych więzieniach, ponad 60 procent wróci do więzienia zaledwie dwa lata po zwolnieniu – to mówią statystyki.
Ale w Bastøy rzadko zdarza się by ktoś wracał. W więzieniu wskaźnik recydywy wynosi 16. Bastøy ma lepsze statystyki niż jakiekolwiek inne więzienie w Europie.
Zagraniczne media i eksperci zafascynowali się wyspą opartą na idei „sprawiedliwości naprawczej”. Termin nie jest łatwy do przetłumaczenia, ale lider zwraca uwagę, że Bastøy stara się rozwiązywać konflikty w sposób uwzględniający nie tylko przestępców i ofiary, ale także rodzinę, przyjaciół i lokalną społeczność.
Jest wielu więźniów, którzy chcą pojechać do Bastøy. Pracownicy są przekonani, że aby tu funkcjonować, trzeba mieć odrobinę kompetencji społecznych.
Niektórzy mogą pomyśleć, że odsiadka w Bastøy nie jest odpowiednią karą.
– To nie jest luksus, chociaż niektórzy tak twierdzą. Angażujemy się w rozwój odpowiedzialności.
Dyrektor zakładu karnego podkreśla, że osadzeni odbywający karę w zwykłych zakładach karnych są pozbawieni jakiejkolwiek odpowiedzialności. Są kontrolowani, informowani kiedy mogą zadzwonić, wziąć prysznic czy kiedy się przewietrzyć. Nie mają żadnego wpływu na własne życie, a to sprawia że po wyjściu z więzienia są bezradni życiowo. Po pobycie w Bastøy wiezień wie czego chce i jak poprowadzić życie, jakie decyzje podjąć, ponadto już ma doświadczenie, że spokojne życie też przynosi frajdę i warto być odpowiedzialnym.
Żródło: ABC nyheter